Kamu-özel iş birliği projelerinin bütçeye getirdiği yük toplumca bilinsin önergesi reddedildi!
Plan Ve Bütçe Komisyonu Sözcüsü Bekir Kuvvet Erim Şehir hastaneleri ve diğer kamu-özel iş birliği projeleri ve diğer nedenlerle verilen hazine garantilerinin bütçeye getirdiği yükün vatandaş tarafından bilinmesi talebine ilişkin Meclis Oylamasına sunulan önerge AKP ve MHP tarafından reddedildi.
Konu hakkında, önergenin gerekçelerini sunan Bekir Kuvvet Erim şu ifadeleri kullandı;
ŞEHİR HASTANELERİ VE DİĞER KAMU-ÖZEL İŞ BİRLİĞİ PROJELERİ
Şehir hastaneleri ve diğer kamu-özel iş birliği projeleri ve diğer nedenlerle verilen hazine garantilerinin Türk kamu finansman yükü sorunu 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi’nin Komisyonda görüşülmesi sırasında en çok tartışılan konulardan biri olmuştur.
Uzun süreli kamu-özel iş birliği projelerine ilişkin sözleşmeler sözleşmeyi imzalayan hükûmetlerden sonra gelen birçok hükûmetin hem ulaştırma hem sağlık hem de kamu maliyesi alanındaki politika tercihlerini ipotek altına almakta, hatta tercih olanaklarını neredeyse tamamen ortadan kaldırmaktadır.
BÜTÇE PRENSİPLERİNE AYKIRI
Kamu yatırımlarının dünyanın hemen bütün ülkelerinde bütçe olanaklarıyla yapılması esastır. Kamu yatırımlarının bütçe dışı yöntemlerle yapılması mali disipline ve bütçe prensiplerine aykırı kabul edilmektedir. Ülkemizde ilk olarak enerji ve ulaştırma alanlarında uygulamaya konulan kamu-özel iş birliği modellerinin AKP döneminde eğitim ve sağlığı da kapsayarak giderek yaygınlaştığı ve mali portresinin yükseldiği gözlenmektedir.
Öte yandan, AKP döneminde yap-işlet, yap-işlet-devret ve yap-kirala yöntemlerinin uygulandığı kamu-özel iş birliği modelinin kullanımının, ilgili kanunda da yer alan, ileri teknoloji gerektiren veya hizmetin istisnai özelliklerinden kaynaklanan tercihlerin çok ötesine taşındığı ve âdeta belli sermaye gruplarına kaynak aktarım mekanizmaları olarak kullanıldığı görülmektedir.
Türkiye ekonomisinin bütçe açıkları verdiği hepimizin malumudur. Bu çerçevede, söz konusu altyapı yatırımlarının KÖİ modeli yerine bizzat kamu tarafından yapılması doğal olarak bütçe açığını artıracak ve bu kapsamda hazine daha fazla borçlanacaktır. Bununla birlikte, özellikle dış borçlar açısından, hazinenin bizzat borçlanmasıyla KÖİ modeli çerçevesinde özel sektör tarafından borçlanılmasının getireceği yükün ülke ekonomisi açısından karşılaştırılması uygun olacaktır. Hazinenin daha düşük faizlerle ve daha uzun vadelerle borçlanma imkânlarına sahip olduğu düşünüldüğünde bu konu büyük önem kazanmaktadır.
HAZİNE GARANTİSİ
Diğer taraftan, kamu-özel iş birliği modeliyle yapılan yatırımlar geleceğe yönelik bir koşullu hükümlülük yaratmaktadır. Bu koşullu yükümlülük, KÖİ modeliyle yapılan yatırımlar için sözleşmelere konulan hazine garantisi imkânıyla ortaya çıkmış bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle, KÖİ modeliyle yapılan yatırımlarda, işletme veya kira süresi içinde bazı koşullar oluştuğu zaman, özel sektör dış borcu hazine tarafından yüklenilecektir. Bu durumun Türk mali sistemi üzerinde ciddi bir mali risk yaratacağı açıktır. Böyle bir durumda hazinenin borcu üstlenmesi ve kamu borcunun artabilecek olması nedeniyle hazinenin riski yükselecektir.
Şehir hastaneleri ve diğer kamu-özel iş birliği projeleri ve diğer nedenlerle verilen hazine garantilerinin bütçe yılını izleyen beş yıl boyunca getireceği yükün toplumca da bilinmesini sağlamak amacıyla bu tahmin cetvelinin ilgili yıllar merkezî bütçe kanunlarına eklenmesi için bu önerge verilmektedir.
